Aynı zamanda Korku Endeksi de olarak bilinen VIX Endeksi, esasında volalitile/oynalık endeksi adını taşımaktadır. Bu endeks piyasalardaki korkunun ve güvensizliğin derecesini ölçmektedir. Bu endeks CBOE(Chicago Board of Trade) tarafından 1993 yılında oluşturulmuştur. Endeks başta Amerikalı yatırımcılar olmak üzere tüm dünyadaki yatırımcılar tarafından hassasiyetle takip edilmektedir. Bu endeksin asıl amacı piyasada oluşan risk algısını ölçeklendirebilmektir.

Piyasalardaki güvensizlik ve risk ortamı arttıkça yatırımcıların VIX Endeksi ile aldıkları opsiyonlar endeks değerini yükseltir.

Borsada işlem yapan yatırımcılar, özellikle de büyük spekülatörler veya kurumsallar, aldıkları pozisyonları korumak için riskli zamanlarda opsiyon işlemleriyle riskten kaçınma (hedge) yaparlar. Opsiyon işlemleri arttıkça piyasa etkisi olarak opsiyon fiyatları da değişecektir. Hissenizin pozisyonuna karşı açtığınız opsiyon ile riskinizi esasında başka bir yatırımcıya satmış olursunuz. Ne kadar çok opsiyon işlemi olursa volatilite artacak, böylelikle VIX Endeksinin değeri yükselecek. Yavaş yavaş ısınmaya başladık değil mi?

Kriz dönemlerinden önce VIX Endeksi ciddi oranda ve ivmede yükseliş gösterir. Bunun en güzel örneğini 2008 Mortgage Krizinde VIX Endeksinin 80.86 değeri ile tüm zamanların yüskeğini yaptığı anda ve sonrasında görebilirsiniz. Aşağıda 1993-2020 arası VIX Endeksinin grafiğini inceleyebilirsiniz.

VIX Endeksi Nasıl Hesaplanır

VIX endeksi CBOE'de işlem gören SPX(S&P 500) opsiyonlarına göre hesaplanır. Hesaba katılan opsiyon sözleşmelerinin özellikleri şunlardır:

Her ayın üçüncü cuması vadeli standart SPX Opsiyonları

23 veya  37 günlük, vadesi her ayın üçüncü cuması bitecek olan haftalık SPX Opsyionları

Her ne kadar formülü matematiksel olarak karmaşık olsa da sizlere teorisini kısaca açıklayalım. S&P 500 alım ve satım opsiyonlarının kullanım fiyatlarının ağırlıklı ortalamalarını hesaplar. Bu opsiyonlarda mutlaka piyasa yapıcı ve alıcı fiyatlaması yapılmış ve vade sonunda itfasının gerçekeleşecek durumda olması gerekmektedir. Matematiğim çok iyi, bu anlattıklarınz benim için yetersiz. Çok iyi de İngilizce biliyorum diyenler "Adım Adım VIX Endeksi Hesaplaması"na bakabilir.

VIX Endeksi Nasıl Yorumlanır

Endeksin 30 değeri üzerinde olması, volatilitenin yüksek yani riskin arttığı anlamını taşır. Endeks 20 altında seyrediyorsa piyasalarda stres çok azdır, buna dayalı da volatilite düşüktür. VIX Endeksinin anlamlı olduğu değer %30'un üzeridir. Endeksin 20-30 arası değer alması piyasaların normal seyrinde olduğunu gösterir. Ne zaman ki korku endeksi %60 üzeri değerler almaya başlar, o zaman ciddi anlada piyasada panik başlar.

VIX Endeksi Alım Satımı

VIX Korku endeksi, 2004 yılından itibaren CBOE üzerinde alım ve satım sözleşmelerine konu edilmiştir. 2006 yılından bu zaman ise ETF ve CFD ler ile Forex aracı kurumları üzerinden VIX Endeksi türev ürünleri ile alım veya satım yönünde işlem yapılabilmektedir. Diğer endekslerde de olduğu gibi bu endeksi de hisse senedi gibi alamazsınız. Söylemeye gerek yoktu ama illaki aranızda bunu soracaklar olacağından peşinen yazalım dedik.

VIX Endeksi ve Borsa İlişkisi

Borsalar ve VIX Endeksi arasında anlamlı bir ters korelasyon söz konusudur. VIX Endeksi düşmesi, piyaslardaki korku ve stresin azaldığını işaret ettiğinden borsalara para giririşi olur. Bu da risk iştihanın arttığını gösterir. Tam tersi durumda ise piyasada korku artacağından VIX Endeksi yukarıda belirttiğimiz şekilde yükselecek, borsalardan da para çıkışı olacağı için borsa endekslerinde düşüşler olacaktır. VIX Endeksinin şimdiye kadar gördüğü tavan değerler:
    24 Ekim 2008 (Kanlı Cuma) = 89.32
    16 Mart 2020 = 83.71

VIX Endeksi ve Altın İlişkisi

Tarihte her zaman güvenli liman olan altın, VIX endeksi ile de ilişkilidir. Piyalarda risk iştihanın azaldığı dönemlerde VIX Endeksinde düşüş, bununla birlikte altın fiyatlarında da düşüş olacaktır. Çünkü para artık güvenli liman olan altından çıkıp, artan risk iştahıyla borsalara akacaktır. Yani VIX endeksi ile altın fiyatları pozitif korelasyona sahiptir.