İşte geldik anonim ortaklıklara, yani borsada hisselerini alıp sattığın, kağıt adını taktığın firmalara. Şimdi onları biraz daha detaylı inceleyelim ki neye yatırım yaptığımızı bilelim.

Anonim ortaklık, bir veya daha çok sayıda kişinin bir sözleşmeyle kurdukları sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız mal varlığıyla sorumlu olan tüzel kişiliğe sahip ortaklıktır.

Anonim ortaklıklar sermaye şirketlerinin tipik örneği olup bu ortaklıklarda, ortakların kişiliğinden ziyade getirdikleri sermaye önem taşımakta. Anonim ortaklıklar kapalı tip olarak kurulup faaliyet gösterebilecekleri gibi paylarını halka arz ederek halka açık anonim ortaklık statüsünü de kazanabilirler.

Yani her anonim ortaklığın hisseleri borsada işlem görmüyor. Anladık değil mi?

Halka açılmanın temelinde yeni sermaye girişi sağlayarak büyümek ve bu yolla yeni alanlara yatırım yapmak gibi sebepler yatıyor. Genelde şirketler halka açılmadan elde ettikleri gelirleri ne yapacaklarını izahnamede belirtir. Bu açıdan kabalama halka arza girmek yerine artık bilinçli bir yatırımcı olacağınızdan dolayı izahnameye göz atmanız iyi olur.

Bir anonim ortaklık, iki şekilde halka açık anonim ortaklık statüsünü kazanır. İlk olarak anonim ortaklığın hisse senetlerini halka arz etmek suretiyle halka açık hâle gelebilir. İkinci alternatif olarak da pay sahibi sayısı 500’ü aşarsa otomatik olarak halka arz olmuş sayılır. Tabi bu durumu Kurul’a bildirilmeleri gerekir. Sonrasında da ticaret sicil kaydı, noter vs. gibi detaylar var ama bilmenize gerek yok.

Halka açık anonim ortaklık yönetim kurulu ve genel kuruldan oluşmaktadır. Yönetim kurulunda bir üye olabileceği gibi esas sözleşmelerinde belirtildiyse daha çok üyeden de oluşabilir. Bu üyeler gerçek kişi olabileceği gibi tüzel kişi de olabilir. Yönetim kurulu üyelerinin nitelikleri kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde belirlenmiş olmalı. Öyle amca oğlunun, liseden arkadaşının yönetim kuruluna getirilmesi pratikte pek mümkün değildir.

Peki bu yönetim kurulu ne iş yapar ve yetkileri neler?

Yönetim kurulu, kanun veya esas sözleşme uyarınca genel kurulda belirlenen görev ve yetkiler dışında ortaklığın işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar almaya yetkilidir ve ortaklığın temsil organıdır.

Anonim ortaklık yönetim kurulunun toplantı ve karar yeter sayıları ile ilgili olarak eğer kurul tek bir kişiden oluşuyorsa bu kişinin, birden çok kişiden oluşuyorsa üye tam sayısının çoğunluğuyla toplanır ve toplantıya katılanların çoğunluğuyla karar alır.

Yönetim kurulu kararlarının yokluğunun veya butlanının tespiti istenebilir, ayrıca kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş anonim ortaklıklar ile halka açık anonim ortaklıklarda yönetim kurulu kararlarının iptali de talep edilebilir. Yönetim kurulu üyeleri ortaklığı zarara uğratırlarsa kendilerine karşı, ortaklık, pay sahipleri yahut ortaklık alacaklıları tarafından sorumluluk davası açılabilir. Halka açık anonim ortaklıkların en geniş yetkilere sahip organı ise genel kuruldur.

Genel kurul pay sahiplerinden oluşur ve yılda en az bir defa olağan genel kurul toplantısı ve gerektiğinde olağanüstü genel kurul toplantısı yapılabilir. Genel kurul, kanunda ve esas sözleşmede gösterilen hususlarda karar alabilir ve alınan kararlar toplantıya katılsın katılmasın tüm pay sahiplerini bağlar. Genel kurul toplantılarında gündeme bağlılık ilkesi geçerli olup kural olarak önceden ilan edilen gündem dışında bir konunun görüşülmesi ve karara bağlanması mümkün değildir. Kural olarak genel kurul, sermayenin dörtte birini temsil eden pay sahiplerinin varlığıyla toplanır; toplantıya katılanların çoğunluğuyla karar alır. Genel kurul kararlarının yokluğunun veya butlanının tespiti istenebileceği gibi kanuna, esas sözleşmeye veya dürüstlük kuralına aykırı kararların, kararın alındığı tarihten itibaren üç ay içerisinde pay sahipleri, yönetim kurulu ve her bir yönetim kurulu üyesi tarafından iptali de talep edilebilir.

Borsada işlem gören bir şirketin hissesini alan bir kişi genel kurula katılabilir mi?

Mesela sen, 1 adet hisse ile genel kurula katılabilir misin?

Evet.

Genel kurula iki şekilde katılabilirsiniz, fiziksel veya Elektronik Genel Kurul Sistemi (EKGS) ile.

Şirketler 2-3 hafta öncesinde genel kurul çağrısı yapar. Siz de salon kaydı yaptırarak fiziksel olarak, eğer hisseniz var ise, genel kurula katılabilirsiniz.

Merkezi Kayıt Kurulu tarafından geliştirilen EKGS sayesinde genel kurulları canlı olarak izleyebilir, oy kullanabilir hatta soru dahi sorabilirsiniz.

Genel kurul katılım şartları neler dersek şunları sıralayabiliriz.

• En az bir adet hisse senedine sahip olmak
• Fiziksel olarak katılıp oy kullanmak istiyorsanız kimliğinizle birlikte genel kurul salonuna kayıt yaptırmak
• Elektronik ortamda katılıp oy kullanmak istiyorsanız e-imza sahibi olmak.

Ayrıca şunu da belirtelim. Bazen şirketler katılım için ek evrak talep edebiliyor. Bu yüzden genel kurula katılma talebinizden önce aracı kurumunuzla mutlaka görüşün.